پژوهش ۲(دانش و هنر ساختمانی)

رنگ در دانش و هنر ساختمانی

نام پژوهشگر :   بزرگمهر از دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز

رشته : شهرسازی

نام استاد : مهندس شاهرکنی

از اینکه نتوانستم نگاره های این پژوهش را در وبلاگ بگذارم بسیار شرمنده هستم و پوزش می خواهم .                                                                   

                                                                                             با سپاس بزرگمهر

 رنگ در آغاز

     پس از گذاری بر آموزه مبانی معماری و خواندن دیدگاه ها و پیشنهاد های بسیاری از مهندسان معمار و شهرساز به این پی بردم که به کاوش رنگ در معماری بسیار بی مهری شده است .

      دکتر الریچ ونگنروست پیوند های میان دانش و هنر را بررسی کرده و کوشید تا با دیدگاه بازتابی خود دیدگاه های ارتودکس و پویا را سامان بخشد . سپس به بررسی ده فرمان رالف راپسون پرداختیم و دیدگاه های او را در بهسازی دانش معماری از جلو دیدگان گذراندیم و همینگونه پیش رفتیم تا اینکه این با نوشته مهندس شاهرکنی با نام " اندیشه های فضای بینابین در تقابل آب و خاک " به پایان رسید.

      رنگ کاوشی است که ما از آغاز زندگانی با آن سر و کار داشته ایم و کاربرد آن بهتر دیدن چیزها به کمک دوگانگی که پدید می آورد می باشد . چشم ما آن بخش از هستی ماست که این کار را برای ما انجام می دهد و ناگفته نماند که روشنایی چراغ ، آتش یا خورشید کار نمایش رنگ را بر دوش می کشند .

      رنگ یکی از نمایانگرهای روان آدمی است و روانشناسان در شناسایی روان آدم ها از آن بسیار کار می گیرند .

      گاه رنگ نمادی از مردم یک سرزمین است و آنها آن را پرچم خویش می سازند.

      به کارگیری رنگ روی هم رفته در میان مردم بسیار درونی است و برای همین است که گاه رنگ را می توان در دین که به چم دانش درون می باشد، یافت .

      مردم ، هر چیزپیوسته  به زندگی شان را  به گونه ای با رنگ می آمیزند و یکی از آن ها خانه و کاشانه آنهاست. مردم نخستین نیز به این کار می پرداخته اند و در درون غارها از رنگ برای نماد های دینی شان  کمک می گرفته اند . همچنین برخی از پژوهشگران بر این باورند که مردمان نخستین از رنگ برای آرایش چهره هایشان کار می گرفته اند و این بیانگر آن است که هنر آرایش نیز هنری درونی است که از آغاز به همراه آدمی بوده و گاه نیز با آیین های دینی آمیخته می گشته است. مردمان نخستین همچنین از رنگ برای پیدا کردن راه خود سود می جسته اند و با نشانه گذاری از گم شدن خویش در کوه و جنگل خودداری می کرده اند تا مبادا از دسته خودشان جدا شوند و همچنین با برخورد به        رنگ های نا آشنا که با رنگ های دسته خودشان هماهنگی نداشت ترس بر هستیشان نگاشته می گشت. ایشان رنگ ها را از سرشتگاه (طبیعت) و بیشتر از گلها و گیاهان به دست می آوردند.

   رنگ امروز      

      امروز نیز رنگ در زندگی ما جایگاه ویژه ای دارد و برخی کاربرد های آن همان کاربردهای دیرینه می باشد . برای نمونه به کارگیری رنگ در آرایش که بیشتر در میان زن ها به جا مانده است .

       کاربرد های تازه ای نیز پیدا کرده است که در هنر معماری و شهرسازی نوین بسیار کاوشمند است ؛ برای نمونه بکارگیری رنگ در نماد های راهنمایی و رانندگی و یا به کارگیری رنگ برای بدست آوردن سود بیشتردر بازار کار.

       امروزه آنچه برای ما در هنرهای وابسته به رنگ ارزش دارد پدید آوردن گیرایی بیشتر برای رساندن پیامی ویژه می باشد و این کار ساده نیست و نیاز به فراگیری دانش های نگارآفرینی(نقاشی) و گرافیکی دارد چرا که رنگهای بسیاری ساخته شده که در گذشته هستی نداشته اند. در گذشته رنگها تنها رنگهایی بودند که مردم می توانستند از سرشتگاه برگیرند ولی امروزه مهندسان دانشهای وابسته به رنگ با آمیختن این رنگ ها رنگ های تازه تری را بدست آورده اند که برای مردم هر کشوری و هر نژادی چم (معنی) خود را دارند و در مردمان گوناگون رفتارها و واکنش های گوناگون پدید می آورند .

       برای نمونه در همین خوزستان مردمان پارس و لر بیشتر رنگ های تیره و روشن با جدایی پذیری پایین را برمی گزینند ولی عرب ها در پذیرش رنگهای تیره و روشن که با کنار هم چیدن آنها بتوان به سادگی از هم جدایشان ساخت کوشا هستند و این چه در بازار و چه در شهرسازی و معماری و هنرهای وابسته به رنگ کار را بسیار سخت تر می کند . از این گذشته در هر هازمان گرایش هایی ویژه به رنگ هستی دارد که گاه با دیگران همخوانی ندارد و این ها همه از سنگ هایی هستند که پیچیدگی های روانی مردم امروز پدید می آورند .

       درخشش یکی دیگر از کاوش هایی است که در اینجا پدید می آید . همینک که رنگ ها با دیدگاه های هر کس دگرگون می شود می توان درخشش را در این باره به کار برد. درخشش ویژگی است که در هنر های وابسته به رنگ در کشور ما شوربختانه دچار بی مهری گشته است. امروز شما چه به شوشتر روید و چه گرگان ، بازهم درخششی گیرا در هنرهای وابسته به رنگ نخواهید یافت ولی با دیدن یک فیلم از شهر بندری یوتوبوری در سوئد آن درخشش ها یافت می شود .

       این درخشش در رنگ پوشاک ، همخوانی ساختمانها و جاده و فضای سبز شهر ، فروشگاه ها ، ماشین ها و همچنین کارخانه ها دیده می شود و این روند را در دیگر شهر های اروپایی و آمریکایی نیز می توان یافت . 

چینش رنگها    

       تد بوردمن  نویسنده توانای نسک های (کتاب ها) آموزش نرم افزارهای گرافیکی ، در نسک اصول و مبانی 3DS MAX 5 با بزگردانی زهرا بنا کار درباره باورهای دیرینه در زمینه این درخشش ها و پیوستگی آنها با رنگ در اروپا اینچنین می نویسد:

       " با مشاهده شکل های این کتاب متوجه شده اید که رنگ عنصر مهمی برای هر تصویر می باشد. در گذشته ، برخی از هنرمندان سرشناس (مانند هانسل آدامز و آلفرد هیچکاک) چند کار نمایشی با تصاویری در مقیاس خاکستری تولید      نموده اند ، ولی برای بهتر شدن کیفیت داستان خود از ترکیب ، فرم و زاویه دوربین استفاده کرده اند . حتی تغییرات جزیی در رنگ تصاویر سبب می شود که حالت و عمق تصویر خیالی سه بعدی در صحنه ها تغییر یابد .

       رنگ های مکمل ، عامل مهمی در فرضیه مربوط به رنگ ها هستند. واژه مکمل (complementary) از واژه کامل (complete) مشتق شده است . نخست، باید بدانید که رنگ های مکمل از رنگ های اصلی به وجود می آیند و در مورد render های رایانه ای ، رنگ های اصلی شامل رنگ قرمز ، سبز و آبی می باشند.

       هنگامی که رنگ های اصلی به میزان مساوی باهم ترکیب می شوند ، نتایج حاصله عبارتند از :

سبز+ قرمز= زرد

آبی+ قرمز= سرخابی

سبز+ آبی = سبزآبی

       رنگ های مکمل رنگ هایی هستند که در چرخ رنگ ، متضاد یکدیگر هستند . در چرخ رنگ ، پیکانه موجود نشان می دهد که رنگ مکمل آبی ، رنگ زرد است .

      در شکل زیر دو مربع تیره می بینید که در مرکز آنها دو مربع دیگر به رنگ روشن وجود دارند . وصله تیره در طرف چپ ، سایه ارغوانی کم رنگ مایل به آبی است و وصله تیره موجود در طرف راست ، به رنگ آبی محض می باشد .

      در واقع ، مربع زرد در طرف راست که با رنگ مکمل خود جفت شده است، روشنتر و درخشانتر است.

      همچنین در شکل زیر، نمونه بهتری را می بینید که در آن از رنگ زرد همراه با آبی محض استفاده شده است . در این شکل سه عدد لیمو در زمینه ای به رنگ آبی آسمانی دیده می شوند."

      با همه این گفته ها بازهم یک جای پرسش می ماند . آیا درخشش پایین معماری و شهرسازی و هنرهای وابسته به رنگ در آرمان ویژه ای را دنبال می کنند یا نه؟ من ایرانی که هیچ آرمانی از زندگی در یک ساختمان با درخشش پایین ندارم . شما چه جور؟ 

  روانشناسی رنگ ها     

      از این کاوش بر می آید که چینش رنگ در معماری و شهرسازی وهنرهای وابسته به رنگ بسیار ارزشمند است.

      در کاوشی دیگر روانشناسی رنگها برپاست . یک روز تابستانی را در اندیشه بپرورانید که در خیابانی بسیار تشنه راه می رورید. بر آن می شوید تا یک نوشیدنی خنک را بیازمایید. ناگهان دو فروشگاه نوشیدنی با ویژگی های یکسان را می بینید که یکی از آنها از رنگ آمیزی آبی آسمانی در ساختمان کار برده است و دیگری از قرمز آلبالویی . کدام یک را برای خرید برمی گزینید؟ پاسخ آشکار است قرمز آلبالویی.

      دوستی دارم که خواندن نسک های روانشناسی را دوست دارد . یکبار به من گفت: راستی می دانی گرسنگی چه رنگی است؟ به او پاسخ دادم نه . گفت : زرد . و دوباره پرسید : اینک بگو رنگ تشنگی کدام است از میان این 4 رنگ : سبز ، ارغوانی ، قرمز یا سپید؟ پاسخ دادم قرمز. گفت : دیدگاه من هم همین است .

      این برداشت چه تا اندازه ای درست باشد و چه صد در صد ، در شهرهای امروز یک جور یکنواختی را از دیدگاه شهرسازی ویا ساده تر بگویم از دیدگاه هرشهروند پدید خواهد آورد که بازهم جای کاوشی پایه ای تر دارد. 

   رنگ در معماری ارگانیک

      گاه معمار می خواهد ساختمانی بسازد که همگام با سرشتگاه باشد. پرسش آن است که رنگ ساختمان باید چگونه باشد و چه الگویی را می توان در این باره به کار برد ؟

      در معماری ارگانیگ گاهی ساختمان ها همچون آفتاب پرست رنگ زمینه را به خود می گیرند چرا که ساختمان افزار آن از زمینه فراهم می شود مانند ساختمانهایی که در هسته(مرکز) ایران یافت می شود و یا کلبه های یخی اسکیموها.

      ولی گاه ساختمانها رنگ زمینه را نمی گیرند ، بلکه رنگ آنها به رنگ سرشتگاهی که در آن زمینه فرمانرواست می باشند ؛ برای نمونه خانه هایی که در  ایرانسر(شمال ایران) ساخته می شوند به رنگ زمین نیستند بلکه به رنگ تنه درختان می باشند چرا که سرشتگاه فرمانروا درختان می باشند.

      این دو ویژگی بالا در هنگامی است که ساختمان افزارها برگرفته از سرشتگاه باشند پدید می آید . همینک این پرسش پیش می آید که اگر بدست آوردن        ساختمان افزار  از سرشتگاه کار ساده ای نباشد چه رنگی در بهسازی معماری ارگانیک ما خوشایند است ؟

      از دیدگاه من بهتر است در این باره از یکی از دو ویژگی بالا کار گرفت تا ساختمان از ویژگی ارگانیک بودنش بیرون نیاید . ولی اگر من معمار ساختمان باشم پیشنها می کنم از رنگ تن جانورانی که در آنجا زندگی می کنند سود بجوییم.

      برای نمونه در سرزمین های اسکیمو نشین من برای ساختمان ها رنگ    نقره ای که رنگ تن ماهی است و در بیابان ها رنگ قرمزی را که رنگ تن سمندر قرمز می باشد را پیشنهاد میکنم.  

  درباره تد بوردمن

      در حال حاضر،تد بوردمن، یک مشاور سیار آموزش VIZاستودیو سه بعدی Autodesk و max سه بعدی Discreet می باشد.تد،یکی از افرادی است که درزمینه Authorized Discreet Trainingمتخصص می باشد.

      جلساتTraining کلاس های مرسومی هستند که جهت افزایش کار آیی مدل سازی سه بعدی و انیمیشن برای بسیاری از مشتریان (از معماری گرفته تا هواکیهانی،تلویزیون و بازی های رایانه ای ) طراحی شده اند.

      بخشی اساسی فرایند آموزش تد،نویسندگی و هم نویسی کتاب ها برای انتشارات New Riders در مورد مشکلات تولید است که در حین استفاده ازVIZاستودیو سه بعدی و maxسه بعدی به وجود می آیند (نظیر اصول max4سه بعدی و چند کتاب از سری کتاب های Inside 3d Studio VIZ  Studio Max Insid 3d.وی علاوه بر Discreet Advanced Modules،در مورد چند کتاب دیگر هم کاری داشته است و در حال حاضر نیز هر ماه یک مقاله در مورد موضوعات مربوط به max وviz(در وب سایت                                                   http://www.cgarchitect.com) چاپ می کند و هم چنین قبلا" یک مقاله در مجله Cadenceارائه داده بود.

       تد،سخنگوی موفق مجموعه مقالات سالیانه Autodesk Universityمیباشد که موضوعات ویژوال سازی و CAD را در بر می گیرد و موسس Boston Area 3D Studio User Group نیز هست .

        تد،به غیر از دنیای سه بعدی ،سالهای زیادی را در اروپا سفر نموده و در آن مناطق زندگی و کار کرده است و تقریبا 18 سال، یک شرکت معماری(طراحی یا ساخت) کوچک را اداره کرده است.او با مسافرت های طولانی با دوچرخه و قایق (در طول چند سال)،برای خود تنوع کاری ایجاد نموده است. عکاسی، نقاشی و اپرا نیز جزو علایق او محسوب می شوند.

          تد،در Portsmouth(نیو ها مپشایر)  زندگی می کند.         

 منابع کمک کننده:

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

اصول و مبانی 3D Studio Max 5 نوشته تد بوردمن

سیری در مبانی نظری معماری نوشته دکتر غلامحسین معماریان

مقاله تعامل بومی مازندران وگردشگری نوشته دکتر عباسعلی شاهرودی